“Morgen kijk ik naar de halve finale in Rosmalen, dat wordt spannend, van Rijthoven tegen de nummer 9 van de wereld”, zegt mijn cliënt met een glimlach.

INTERESSANTE VRAGEN
‘Levensvragen’ klinkt misschien wat verheven. Wellicht denk je aan vragen als: ‘Waarom ben ik er?’, ‘Wat is de zin van het leven?’ of ‘Is er leven na dit leven?’ Interessante vragen waarover je mooie filosofische gesprekken kunt voeren. Je ontdekt dat er geen eenduidig antwoord is en daarmee heb je precies de kern te pakken van dit soort vragen. Je moet er de tijd voor nemen. Daarom worden ze ook wel ‘trage vragen’ genoemd.

STILSTAAN BIJ WAT VAN WAARDE IS
Stilstaan bij levensvragen betekent stilstaan bij wat van waarde is in je leven. Niet zozeer welke geldwaarde we aan dingen toekennen maar welke betekenis de dingen, ervaringen, mensen voor je hebben. En dat kunnen ook hele alledaagse dingen zijn. Vaak worden mensen zich hiervan bewust bij grote veranderingen: bv. bij geboorte, huwelijk, verhuizing, overlijden van een dierbare of ziekte. Wat vanzelfsprekend was of leek is ineens anders en dat heeft impact.

TENNIS
Als geestelijk verzorger word ik gevraagd bij een meneer thuis langs te gaan die al een tijdlang last heeft van sombere gevoelens. Meneer is de tachtig gepasseerd, oogt sportief en slank. Zijn gezicht staat ernstig als ik binnenkom. Hij is kortademig, heeft buikpijn en slaapt slecht. Ineens vertelt hij dat hij niet meer kan tennissen. Als ik vraag wat dat tennissen voor hem betekent antwoordt hij geëmotioneerd: “Naast mijn gezin is tennis mijn alles”. We spreken over zijn tenniscarrière. Hij heeft op hoog niveau in zowel binnen als buitenland gespeeld. Tot voor kort speelde hij nog aardig met een aantal maten van zijn leeftijd. Een aantal keer per week trof hij hen en het was altijd gezellig. Het lukt niet meer. We praten over de rouw die hij voelt om het afscheid van zijn grote hobby en over ouderdom en moeten inboeten aan gezondheid. 

ROUW GAAT OVER LIEFDE
Bij rouw denken we misschien automatisch aan het verlies van een overleden dierbare maar er zijn veel meer verliessituaties die je erg verdrietig kunnen maken. “Rouw gaat over liefde”, zegt de Belgische psycholoog en hoogleraar Manu Keirse. Je kunt met dezelfde passie rouwen over iemand die gestorven is als waarmee je van de persoon hebt gehouden. En als je met veel plezier en inzet een geliefde sport beoefent, is rouw een normale reactie als je dat verliest. Je kunt verdriet niet wegen of meten. Het is zo erg als het voelt voor die persoon, op dat moment. Na verlies moet je je leven opnieuw organiseren en dat vraagt ‘rouwarbeid’, aldus Keirse. Ook al gaat het verlies niet over, de meeste mensen hebben voldoende veerkracht om het te boven te komen en een nieuw evenwicht te vinden. Ruimte maken voor gesprek, de emoties en je hart luchten, kan soms spontaan perspectief bieden op dat wat van waarde blijft: herinneringen, verhalen, genieten van andere dingen, dierbaren. 

AUTEUR
Carolien Riemersma is een van de geestelijk verzorgers die zijn verbonden aan het Centrum voor Levensvragen Oost-Veluwe. Wilt u ook gebruik maken van een aantal gesprekken met een van hen? Dat kan kosteloos als u 50 jaar of ouder bent of als u in de palliatieve fase van een ziekte verkeert.